Barometr stabilności otoczenia prawnego
w Polsce

JAK WIELE AKTÓW PRAWNYCH WESZŁO W ŻYCIE W POSZCZEGÓLNYCH LATACH?

Liczba stron aktów prawnych, które weszły w życie w poszczególnych latach

PRODUKCJA PRAWA ZNOWU PRZYSPIESZA

Skala zmienności otoczenia prawnego w Polsce zwiększa się. W 2022 roku liczba stron aktów ustaw i rozporządzeń wzrosła do 31,7 tys. Była o 52% wyższa niż w 2021 roku i o 113% wyższa niż w 2020 roku. Każdego dnia roboczego publikowanych było w Polsce 125 stron nowych przepisów. Produkcja prawa zbliża się tym samym do rekordowego poziomu z 2016 roku.

Należy jednak zauważyć, że na wyniki z 2022 roku ogromny wpływ miała akcja legislacyjna Ministerstwa Klimatu i Środowiska dotycząca regulacji siedlisk przyrodniczych. Gdyby nie ona, w 2022 roku w życie weszłoby 17,7 tys. stron nowego prawa. Na tle ostatnich 30 lat byłby to wynik nadal wysoki, jednak na tle ostatnich kilku czy kilkunastu lat byłby to poziom poniżej średniej. W porównaniu z 2021 rokiem oznaczałoby to wzrost o 16%. Jest to nadal duży wzrost, ale nie tak niepokojący, jak wynika to z surowych danych.

Dowiedz się więcej o badaniu

Procedowanie ustaw w parlamencie

JAK DŁUGO TRWAJĄ PRACE NAD USTAWAMI NA POSZCZEGÓLNYCH ETAPACH

ŚREDNI OKRES PRAC NAD USTAWĄ
(OD WPŁYNIĘCIA DO SEJMU DO PODPISU PREZYDENTA RP; W DNIACH)

Ostatnie dwie dekady przyniosły drastyczne skrócenie okresu prac nad projektami ustaw. W 2022 roku okres od złożenia projektu w Sejmie do podpisu Prezydenta RP wyniósł 75 dni. To drugi najniższy wynik w ostatnich dwóch dekadach. Zwykle zawrotne tempo w tworzeniu prawa negatywnie odbija się na jakości regulacji i wywołuje zamieszanie, więc jest zjawiskiem negatywnym. Warto jednak zaznaczyć, że w 2022 roku część ustaw przyjmowanych była w tempie wyjątkowym i należy to postrzegać jako sukces parlamentu i Prezydenta. Chodzi o ustawy związane z wojną w Ukrainie. Np. trzy ustawy dotyczące pomocy dla uchodźców uchwalone zostały odpowiednio w 2, 4 i 5 dni, co przyspieszyło wdrażanie tych rozwiązań.
ODSETEK UCHWALONYCH USTAW, DO KTÓRYCH SENAT NIE ZGŁOSIŁ ŻADNYCH POPRAWEK
(W PROC.)

Przez kilkanaście lat Senat sam marginalizował swoją rolę w tworzeniu prawa – w latach 2005-2019 z roku na rok angażował się merytorycznie w prace nad coraz mniejszym odsetkiem ustaw. W 2019 roku senatorowie nie zgłosili poprawek aż do 86% projektów.

Sytuacja zmieniła się pod koniec 2019 roku, kiedy partie koalicji rządzącej straciły większość w Senacie na rzecz partii opozycyjnych. W efekcie w 2020 roku Senat nie zgłosił poprawek łącznie już tylko do 40% projektów, a w 2021 roku odsetek ten spadł do 34%. W 2022 roku Senat utrzymał ten poziom – nie miał uwag do 36% ustaw.
ŚREDNI OKRES OCZEKIWANIA USTAWY NA PODPIS PREZYDENTA RP
(W DNIACH)

Wyjątkowo szybkie tempo prac widoczne jest na etapie analizy ustawy przez Prezydenta RP. W 2022 roku składał on podpis pod ustawą średnio po 6 dniach od jej otrzymania. Na tle poprzedników to bardzo krótki okres. Z jednej strony, warto mieć świadomość, że to właśnie podpis Prezydenta jest ostatnim etapem procesu legislacyjnego – to tutaj eksperci i politycy mają szansę wyłapać ostatnie błędy, więc spokojna analiza jest na tym etapie szczególnie potrzebna. Z drugiej strony, na średnie tempo analizy ustaw przez Prezydenta w 2022 roku wpływ miała wojna w Ukrainie. Około 8 proc. podpisanych ustaw było z nią związanych i wymagały one pilnej reakcji.

Komentarz

POLSKI ŁAD OBNAŻYŁ PROBLEMY

To już 9. edycja naszego raportu z cyklu „Barometr prawa”. Wiele od tego czasu widzieliśmy. Były okresy, w których biliśmy na alarm, bo produkcja prawa wyrywała się spod kontroli i były takie, w których cieszyliśmy się, że system prawny się stabilizuje. W tym roku nastrój, jaki nam towarzyszy, jest dość daleki od obu tych emocji. Produkcja prawa jest wysoka, ale na szczęście w dużej mierze to efekt wyjątkowej akcji legislacyjnej związanej z ochroną środowiska, co należy ocenić pozytywnie. Gdyby nie to, produkcja prawa byłaby relatywnie stabilna.

Z drugiej strony, ciężko nam się cieszyć z tych nienajgorszych wyników, jeśli analizowany rok 2022 to rok wdrażania Polskiego Ładu, który może być symbolem tego, jak nie tworzyć przepisów w pośpiechu, bez prawdziwych konsultacji, bez analizy, bez czasu dla firm na przygotowanie się do zmian. Tym bardziej, jeśli nasilają się nowe zjawiska tworzące poczucie chaosu legislacyjnego, np. wrzutki do projektów ustaw, przepisy wycofywane tuż przed wejściem w życie czy reformy wielokrotnie opóźniane.

Tomasz Wróblewski, Partner Zarządzający Grant Thornton

o badaniu

Na bieżąco monitorujemy
skalę zmienności prawa w Polsce

„Barometr stabilności otoczenia prawnego w Polsce” to projekt prowadzony przez firmę Grant Thornton, w ramach którego monitorujemy skalę zmienności systemu prawnego w Polsce.

Sprawdzamy, jak mocno zmieniają się krajowe przepisy, zwłaszcza te, które regulują prowadzenie obrotu gospodarczego, oraz jak bardzo utrudnia to życie przedsiębiorcom i konsumentom. Szczegółowo liczymy wchodzące w życie akty prawne i pokazujemy, jakich obszarów przede wszystkim dotyczą te zmiany. Dane aktualizujemy co kwartał, a co roku publikujemy szczegółowy raport pokazujący wyniki naszych badań.

Pełen raport dostępny jest w oknie obok. Zapraszamy do lektury.

Ostatnie zmiany: w prawie podatkowym

21.03.2023

Jak okiełznać podatek od przerzuconych dochodów – procedura

W poprzednich artykułach o podatku od przerzuconych dochodów opisaliśmy szczegółowo zasady funkcjonowania tej nowej w polskim prawie podatkowym instytucji i czynniki, które należy zweryfikować, by określić, czy podatnik nie podlega podatkowi od przerzuconych dochodów. W tym artykule staramy się odpowiedzieć na pytanie, jak tej weryfikacji dokonać.

17.03.2023

Spółka jawna podatnikiem CIT – jak tego uniknąć?

Spółka jawna jest częstą formą prowadzenia działalności przez przedsiębiorców chcących uniknąć tzw. podwójnego opodatkowania. Zmiany wprowadzone w ramach Polskiego Ładu uzależniły osiągnięcie tego skutku dla niektórych spółek jawnych od złożenia formularza CIT-15J.

17.03.2023

Krajowy System e-Faktur – jakie zmiany wynikają z nowej wersji projektu?

W dniu 15 marca 2023 r., na stronie Rządowego Centrum Legislacji, pojawiła nowa wersja projektu przepisów regulujących funkcjonowanie obligatoryjnego Krajowego Systemu e-Faktur, który zacznie obowiązywać od 1 lipca 2024 roku.

Zobacz wszystkie wiadomości →

Ostatnie zmiany: w innych gałęziach prawa,
ingerujące w działalność gospodarczą

21.03.2023

W jakim stopniu aktywa niematerialne wpływają na wartość firmy?

Zdarzają się sytuacje, w których na wartość prowadzonego biznesu wpływają w dużej mierze aktywa niematerialne. Mogą one stanowić istotną przewagę konkurencyjną, dzięki której firma wyróżnia się na rynku, co pozwala jednocześnie na realizację ponadprzeciętnych zysków.

21.03.2023

Jak uniknąć pułapek prawnych przy sprzedaży firmy z branży IT

Przed przystąpieniem do rozmów o warunkach transakcji z inwestorem, warto się do nich odpowiednio przygotować. Jedną z dobrych praktyk jest przeprowadzenie weryfikacji stanu spraw – swego rodzaju audytu wewnętrznego spółki – zanim zrobi to inwestor.

20.03.2023

Audytorzy coraz rzadziej muszą włączać alarm

W 2022 roku audytorzy aż w 78% przypadków nie mieli zastrzeżeń do sprawozdań finansowych spółek notowanych na GPW. Sygnalizowane ryzyko utraty płynności przez spółki spadło do zaledwie kilku procent – wynika z badania Grant Thornton.

Zobacz wszystkie wiadomości →

kontakt