Barometr stabilności otoczenia prawnego
w Polsce

JAK WIELE AKTÓW PRAWNYCH WESZŁO W ŻYCIE W POSZCZEGÓLNYCH LATACH?

Liczba stron aktów prawnych, które weszły w życie w poszczególnych latach

PRODUKCJA PRAWA ZAPOMNIAŁA O PANDEMII

Skala zmienności systemu prawnego w Polsce przez wiele lat rosła, aż w 2016 roku osiągnęła rekordowy poziom 35 tys. stron nowego prawa rocznie. Od tego czasu produkcja prawa spowalniała i w pandemicznym 2020 roku spadła do zaledwie 15 tys. stron. Niestety, ten pozytywny trend stabilizowania się systemu prawnego w Polsce w 2021 roku został przerwany. Liczba aktów prawnych wzrosła – do 21 tys. stron – i była o 40,5 proc. wyższa niż w 2020 roku.

Potwierdza się tym samym nasz wniosek z zeszłorocznego raportu, w którym stwierdzaliśmy, że mocny spadek produkcji prawa w 2020 roku był głównie skutkiem wybuchu pandemii. W 2021 roku – pomimo kolejnych fal zakażeń – legislatorzy nauczyli się funkcjonować w warunkach pandemicznych i procesy legislacyjne zostały odmrożone. Sytuacja wróciła do normy i poziom produkcji prawa powrócił do poziomu około 20 tys. stron maszynopisu rocznie, czyli do poziomu obserwowanego w trzech latach poprzedzających wybuch pandemii.

Dowiedz się więcej o badaniu

Procedowanie ustaw w parlamencie

JAK DŁUGO TRWAJĄ PRACE NAD USTAWAMI NA POSZCZEGÓLNYCH ETAPACH

ŚREDNI OKRES PRAC NAD USTAWĄ
(OD WPŁYNIĘCIA DO SEJMU DO PODPISU PREZYDENTA RP; W DNIACH)

Dekada 2010-2019 przyniosła znaczące skrócenie prac nad ustawą. W 2019 roku średni czas od wpłynięcia projektu do Sejmu do podpisu Prezydenta wyniósł zaledwie 69 dni. W ostatnich dwóch latach sytuacja odrobinę się poprawiła – średni czas prac nad ustawą wydłużył się do 85 dni. Jest to jednak skutek głównie zmiany układu politycznego w Senacie (większość głosów objęli senatorowie związani z opozycją). Prace nad ustawami wydłużyły się głównie na tym jednym etapie. Gdyby nie to, średnia liczba dni prac nad ustawami pozostawałaby rekordowo niska. Trudno więc uznać, że w ostatnich dwóch latach tempo prac merytorycznych nad ustawami spowolniło.
ODSETEK UCHWALONYCH USTAW, DO KTÓRYCH SENAT NIE ZGŁOSIŁ ŻADNYCH POPRAWEK
(W PROC.)

Przez kilkanaście lat Senat sam marginalizował swoją rolę w tworzeniu prawa – z roku na rok angażował się merytorycznie w prace nad coraz mniejszym odsetkiem ustaw. W 2019 roku senatorowie nie zgłosili poprawek aż do 86 proc. projektów ustaw, co było rekordem w historii badania. Sytuacja zmieniła się pod koniec 2019 roku, kiedy partie koalicji rządzącej straciły większość w Senacie na rzecz partii opozycyjnych. W efekcie w 2020 roku Senat nie zgłosił poprawek łącznie już tylko do 40 proc. projektów, a w 2021 roku odsetek ten spadł do 34 proc. Oznacza to powrót do sytuacji z dekady 2001-2010.
ŚREDNI OKRES OCZEKIWANIA USTAWY NA PODPIS PREZYDENTA RP
(W DNIACH)

Wyjątkowo szybkie tempo prac widoczne jest na etapie analizy ustawy przez Prezydenta RP. W 2021 roku składał on podpis pod ustawą średnio po 7 dniach od jej otrzymania. To, co prawda, o jeden dzień więcej niż w 2020 roku, jednak na tle poprzednich lat, a zwłaszcza na tle swoich poprzedników, to nadal bardzo szybkie tempo. Warto mieć świadomość, że to właśnie podpis Prezydenta jest ostatnim etapem procesu legislacyjnego – to tutaj eksperci i politycy mają szansę wyłapać ostatnie błędy lub negatywne skutki nowych regulacji, więc spokojna analiza jest na tym etapie szczególnie potrzebna.

Komentarz

GOSPODARKA POTRZEBUJE STABILNEGO PRAWA

W obliczu okrutnego ataku na Ukrainę, który od dwóch tygodni zmienia nasze życie, jakość stanowienia prawa w Polsce wydaje się być problemem błahym, odległym od aktualnych spraw. Na przyzwoitą legislację można jednak spojrzeć w szerszym kontekście – jako czynnik warunkujący poszanowanie i przestrzeganie prawa, a dalej jako na jeden z fundamentów demokracji. Słaba, pozorna demokracja – o czym boleśnie się przekonujemy – może przyczyniać się do katastrofalnych skutków. Z tego powodu dbałość o jakość prawa nabiera głębokiego sensu.

Dlatego, choć nasze myśli są obecnie głównie z obywatelami Ukrainy, zdecydowaliśmy się przygotować i zaprezentować Państwu kolejną, ósmą edycję naszego raportu z cyklu „Barometr Prawa”. Jesteśmy głęboko przekonani, że monitorowanie jakości stanowienia prawa w Polsce i wskazywanie uchybień czy przypadków obniżania standardów w procesie legislacyjnym jest niezbędne, ponieważ tylko ono umożliwia dobrą diagnozę i wyeliminowanie wad, a w konsekwencji – poprawienie polskiego prawodawstwa. Im szybciej, tym lepiej, bo jak głosi stara mądrość: jedno zgniłe jabłko może zepsuć ich całą skrzynkę.

W tym roku pod lupę wzięliśmy nie tylko obszary, które stale znajdują się w naszym raporcie, czyli analizę objętości stanowienia prawa oraz tempa prac nad ustawami w parlamencie, ale dodaliśmy temat specjalny, tzn. odpowiedź na pytanie, co doprowadziło do potężnego zamieszania związanego z wdrożeniem reform tzw. Polskiego Ładu.

Tomasz Wróblewski, Partner Zarządzający Grant Thornton

o badaniu

Na bieżąco monitorujemy
skalę zmienności prawa w Polsce

„Barometr stabilności otoczenia prawnego w Polsce” to projekt prowadzony przez firmę Grant Thornton, w ramach którego monitorujemy skalę zmienności systemu prawnego w Polsce.

Sprawdzamy, jak mocno zmieniają się krajowe przepisy, zwłaszcza te, które regulują prowadzenie obrotu gospodarczego, oraz jak bardzo utrudnia to życie przedsiębiorcom i konsumentom.

Szczegółowo liczymy wchodzące w życie akty prawne i pokazujemy, jakich obszarów przede wszystkim dotyczą te zmiany. Dane aktualizujemy co kwartał, a co roku publikujemy szczegółowy raport pokazujący wyniki naszych badań.

Pełen raport dostępny jest w oknie obok. Zapraszamy do lektury.

Ostatnie zmiany: w prawie podatkowym

15.03.2022

Ryczałt estoński (CIT) – najczęstsze pytania podatników

W 2021 r. model ryczałtowy opodatkowania spółek nie cieszył się znaczną popularnością, jednak począwszy od tego roku sytuacja zmieniła się diametralnie. Możemy być niemal pewni, iż w najbliższych miesiącach pojawi się znaczna liczba zapytań o stosowanie przepisów o ryczałcie.

08.03.2022

Jak uzyskać Wiążącą Informację Taryfową?

Wiążąca Informacja Taryfowa (WIT) jest to decyzja rozstrzygające o klasyfikacji CN towarów na potrzeby obrotu towarowego z krajami spoza UE. Inaczej jednak niż w przypadku wydawanych na potrzeby podatku VAT decyzji WIS, WIT jest wydawany w ramach procedury regulowanej przez przepisy prawa celnego, w szczególności przez Unijny Kodeks Celny, a jej uzyskanie jest możliwe wyłączenie poprzez Platformę Usług Elektronicznych Skarbowo-Celnych (PUESC).

16.02.2022

Porozumienie inwestycyjne – umowa między podatnikiem i organem podatkowym

Przepisy Polskiego Ładu wprowadzają szereg istotnych zmian w zakresie materialnego prawa podatkowego. Nie należy jednak zapominać, że Polski Ład to także zmiany w procedurach podatkowych. W dzisiejszym artkule zwracamy uwagę na porozumienie inwestycyjne.

Zobacz wszystkie wiadomości →

Ostatnie zmiany: w innych gałęziach prawa,
ingerujące w działalność gospodarczą

10.03.2022

Podwyżki stóp procentowych uderzają w zyski spółek

Z danych przeanalizowanych przez Grant Thornton wynika, że na skutek podwyżek stóp procentowych w Polsce w okresie październik 2021 r. – marzec 2022 r., hipotetyczny zysk netto spółek z indeksu WIG20, z wyłączeniem banków, skurczył się o 2,6 mld zł. Dla akcjonariuszy może to oznaczać niższe dywidendy, a dla przedsiębiorstw – mniej środków na inwestycje.

07.03.2022

Specustawa: legalizacja pobytu i pracy uchodźców z Ukrainy

Dostęp do rynku pracy, edukacji i służby zdrowia, legalny pobyt na terytorium Polski przez 18 miesięcy z możliwością przedłużenia, jednorazowe wsparcie finansowe w wysokości 300 zł dla obywatela Ukrainy uciekającego przed wojną oraz 40 zł dziennie przez dwa miesiące dla Polaków goszczących uchodźców – to kluczowe rozwiązania opublikowanej już w Dzienniku Ustaw specustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa.

25.02.2022

Jak zatrudnić obywatela Ukrainy krok po kroku? INSTRUKCJA

Pracodawca, który zamierza zatrudnić cudzoziemca, zobowiązany jest do podjęcia określonych kroków legalizujących prawo do pracy takiej osoby w Polsce. To na pracodawcy spoczywa obowiązek wystąpienia do właściwych podmiotów z dokumentami, które umożliwią legalne zatrudnienie obywatela spoza Unii Europejskiej.