Barometr stabilności otoczenia prawnego
w Polsce

JAK WIELE AKTÓW PRAWNYCH WESZŁO W ŻYCIE W POSZCZEGÓLNYCH LATACH?

Liczba stron aktów prawnych, które weszły w życie w poszczególnych latach

PRODUKCJA PRAWA SPOWOLNIŁA

Lata 2018-2019 przyniosły ustabilizowanie produkcji prawa w Polsce na poziomie około 20 tys. stron nowych aktów prawnych rocznie (ustaw, rozporządzeń i umów międzynarodowych). Pierwsze trzy kwartały 2020 roku przyniosła jednak silne wyhamowanie. Jak wynika z obliczeń Grant Thornton, uchwalono w tym czasie zaledwie 8,7 tys. stron nowych regulacji, czyli o 50 proc. mniej niż przed rokiem. Gdyby tak dynamika utrzymała się w IV kwartale, w całym 2020 roku uchwalono by w Polsce 10,7 tys. stron nowego prawa – najmniej od 20 lat.

Skąd tak silne wyhamowanie? To przede wszystkim skutek pandemii. W III kwartale 2020 r. uchwalono jedynie 2103 stron przepisów, z czego prawie połowa (999) dotyczyła walki z pandemią. Pozostałe 1104 strony „normalnej” produkcji prawa to więc tylko 20 proc. zeszłorocznego ustawodawstwa. Procesy legislacyjne obecnie koncentrują się więc głównie na koronawirusie.

*Przy założeniu utrzymania dynamiki -50 proc. r/r w IV kw. 2020 r.

Dowiedz się więcej o badaniu

Parlamentarny ekspres w latach 2010-2019

SEJM I SENAT CORAZ KRÓCEJ PRACUJĄ NAD USTAWAMI

ŚREDNI OKRES PRAC NAD USTAWĄ
(OD WPŁYNIĘCIA DO SEJMU DO PODPISU PREZYDENTA RP; W DNIACH)

Średni okres prac nad ustawą (licząc od dnia wpłynięcia ustawy do Sejmu do podpisu Prezydenta) trwał w 2019 r. zaledwie 69 dni. Tym wynikiem posłowie pobili dotychczasowy rekord 77 dni z 2016 roku. To również o 30 dni krócej niż w 2018 roku i niemal trzy razy krócej, niż średni okres tworzenia ustawy w 2000 roku. Choć jasne jest, że w przypadku części ustaw skrócenie procesu legislacyjnego do minimum jest uzasadnione, ponieważ wymaga tego pilna potrzeba (np. stany klęsk żywiołowych, zagrożenie terrorystyczne czy konieczność nagłego zabezpieczania interesu skarbu państwa), to w przypadku większości ustaw taki pośpiech nie jest wskazany, a wręcz negatywnie wpływa na jakość stanowienia prawa.
ODSETEK UCHWALONYCH USTAW, DO KTÓRYCH SENAT NIE ZGŁOSIŁ ŻADNYCH POPRAWEK
(W PROC.)

Senat RP nazywany jest również „izbą refleksji”, ponieważ jego funkcją jest dogłębne analizowanie wypracowanych przez Sejm ustaw przed ich uchwaleniem. Jednak senatorowie coraz mniej angażują się w prace nad ustawami. W 2019 roku Senat nie zgłosił żadnych poprawek aż do 86 proc. ustaw. To najwyższy wynik w całej historii badania. Warto zaznaczyć, że na powyższy odsetek składają się wyniki dwóch kadencji Senatu – urzędującej do listopada 2019 roku i nowej, urzędującej obecnie. Jak się okazuje, w pierwszej senatorowie wprowadzili poprawki do 12 proc. projektów ustaw, w drugiej – do 50 proc.
ŚREDNI OKRES OCZEKIWANIA USTAWY NA PODPIS PREZYDENTA RP
(W DNIACH)

W ostatnich 10 latach znacząco skrócił się okres oczekiwania ustawy uchwalonej przez parlament na podpis Prezydenta RP. W 2019 roku Andrzej Duda potrzebował na to średnio zaledwie 10 dniach, co jest najniższym wynikiem w historii. Z jednej strony, szybkie tempo podpisywania ustawy przez Prezydenta może być ocenianie pozytywnie – sprawnie uchwalona ustawa może szybko wejść w życie. Niektórzy poprzednicy Andrzeja Dudy byli krytykowani za nadmierną opieszałość w akceptowaniu ustaw. Z drugiej jednak strony, przy podpisie Prezydenta nadmierne tempo również nie jest wskazane. Jest to ostatni etap procesu legislacyjnego, który ma na celu ostateczne wyłapanie ewentualnych błędów i niedociągnięć w ustawie, zanim dane prawo zacznie obowiązywać.

Komentarz

GOSPODARKA POTRZEBUJE STABILNEGO PRAWA

Wzrost gospodarczy to interes wspólny. Bez względu na rolę społeczna, wiek, płeć – na rozwoju gospodarki korzystają wszyscy. W ostatnich kilkunastu latach największą barierą wzrostu gospodarczego w Polsce jest biurokracja, a jej jaskrawym przejawem – nadprodukcja prawa. Celem naszego „Barometru prawa” jest zwrócenie uwagi na ten problem. Pokazujemy, jak inflacja prawa szkodzi gospodarce – podnosi firmom koszty działania, wprowadza niepewność biznesową i zniechęca do inwestycji, a w konsekwencji ogranicza wzrost płac, zatrudnienia czy przychodów budżetowych. Dlatego cieszy nas fakt, że we wrześniu 2019 roku, na Forum Ekonomicznym w Krynicy, premier Mateusz Morawiecki nawiązując do naszego badania złożył ważną deklarację wobec przedsiębiorców: „Nie ma bardziej mierzalnego wskaźnika niż liczba stron aktów prawnych, które powstają. Jak pokazuje firma Grant Thornton, liczba ta co roku wzrastała, jednak w 2018 roku po raz pierwszy spadła. W tym roku utrzymamy ten poziom”. Rząd dostrzegł problem nadmiernej zmienności prawa i chce go – przynajmniej w pewnym stopniu – ograniczyć.

W 2019 roku produkcja prawa wyniosła ponad 21 tys. stron maszynopisu aktów prawnych i wzrosła o 3 proc. w stosunku do poprzedniego roku. Wzrost co prawda nie jest znaczący, ale nadal trudno powiedzieć, że problem nadmiernej zmienności prawa został rozwiązany. My w Grant Thornton na pewno mamy większe ambicje. Pożar udało się opanować, ale wciąż daleko nam do sytuacji, w której spokojnie możemy zapomnieć o problemie i odprawić straż pożarną. Zmienność prawa w Polsce nadal jest silna, a zmiany w prawie przygotowywane są często w pośpiechu i bez głębszego namysłu. Cieszy więc stabilizacja produkcji prawa, ale czas pójść krok dalej i myśleć o jej obniżaniu.

Tomasz Wróblewski, Partner Zarządzający Grant Thornton

o badaniu

Na bieżąco monitorujemy
skalę zmienności prawa w Polsce

„Barometr stabilności otoczenia prawnego w Polsce” to projekt prowadzony przez firmę Grant Thornton, w ramach którego monitorujemy skalę zmienności systemu prawnego w Polsce.

Sprawdzamy, jak mocno zmieniają się krajowe przepisy, zwłaszcza te, które regulują prowadzenie obrotu gospodarczego, oraz jak bardzo utrudnia to życie przedsiębiorcom i konsumentom.

Szczegółowo liczymy wchodzące w życie akty prawne i pokazujemy, jakich obszarów przede wszystkim dotyczą te zmiany. Dane aktualizujemy co kwartał, a co roku publikujemy szczegółowy raport pokazujący wyniki naszych badań.

Pełen raport dostępny jest w oknie obok. Zapraszamy do lektury.

Ostatnie zmiany: w prawie podatkowym

19.10.2020

IP Box – sądy stają po stronie podatników

Prawo do skorzystania z ulgi IP Box wciąż staje pod znakiem zapytania w przypadku, gdy podatnik nie prowadził odrębnej ewidencji związanej z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej na bieżąco. Spór pomiędzy podatnikami a organami podatkowymi obecnie coraz częściej rozstrzygany jest przez sądy.

15.10.2020

Spółki komandytowe podatnikiem CIT dopiero od 1 maja 2021 r.?

Według obecnie procedowanego projektu ustawy, spółki komandytowe mają stać się podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych już od 1 stycznia 2021 r. Z najnowszych zapowiedzi Ministerstwa Finansów wynika jednak, że w dalszej fazie prac legislacyjnych może być wprowadzona zmiana skutkująca możliwością odroczenia wejścia w życie nowych regulacji dla spółek komandytowych o 4 miesiące, tj. do 1 maja 2021 r.

14.10.2020

Jawność ponad wszystko, czyli o obowiązkach dotyczących strategii podatkowej

Projekt ustawy wprowadzającej kolejne rozwiązania „uszczelniające” podatki dochodowe przewiduje m. in. obowiązek publikowania informacji o realizowanej strategii podatkowej. Oznacza to dla wielu podmiotów przede wszystkim obowiązek w ogóle stworzenia takiej strategii. Poniżej odpowiadamy na najbardziej najczęściej powtarzające się pytania o strategię podatkową w rozumieniu projektowanych przepisów.

Zobacz wszystkie wiadomości →

Ostatnie zmiany: w innych gałęziach prawa,
ingerujące w działalność gospodarczą

13.10.2020

Nowe narzędzie planowania sukcesyjnego – fundacja rodzinna w polskim systemie prawnym od 2022 r.!

Fundacja rodzinna – wehikuł prawny znany w wielu europejskich krajach, ma w ciągu kilkunastu najbliższych miesięcy stać się elementem polskiego porządku prawnego, szczególnie przydatnym w planowaniu sukcesji i zarządzaniu firmami rodzinnymi. Zespół ds. Firm Rodzinnych Grant Thornton aktywnie uczestniczy w konsultacjach założeń do projektu ustawy w tym zakresie.

12.10.2020

Podstawy zasiłków do przeliczenia, a zasiłki do wyrównania

Weszły w życie znowelizowane przepisy ustawy, która zmienia zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłków z ubezpieczenia chorobowego – w tym macierzyńskiego. Zostały przyjęte z wsteczną mocą obowiązywania, co skutkuje koniecznością ich ponownego przeliczenia oraz wyrównania świadczeń.

06.10.2020

ZUS wirtualnym biurem rachunkowym?

W rozmowie z money.pl szefowa ZUS-u, prof. Gertruda Uścińska stwierdziła, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych stanie się wirtualnym biurem rachunkowym dla osób prowadzących firmy. W ciągu najbliższych trzech lat sposób funkcjonowania ZUS-u ulegnie daleko idącej transformacji.