Barometr stabilności otoczenia prawnego
w Polsce

JAK WIELE AKTÓW PRAWNYCH WESZŁO W ŻYCIE W POSZCZEGÓLNYCH LATACH?

Liczba stron aktów prawnych, które weszły w życie w poszczególnych latach

PRODUKCJA PRAWA MOCNO ZWALNIA

Jak wynika z obliczeń firmy audytorsko-doradczej Grant Thornton, w 2020 r. uchwalono w Polsce 14,9 tys. stron maszynopisu nowych aktów prawnych najwyższej rangi (ustaw, rozporządzeń i umów międzynarodowych). To najmniej od 2008 roku (wtedy uchwalono tylko 12,6 tys. stron) i aż o 30,7 proc. mniej niż w 2019 roku oraz o 57,7 proc. mniej niż w rekordowym 2016 roku.

Na tak silny spadek produkcji prawa w Polsce w pewnym stopniu wpływ miała trwająca od roku pandemia koronawirusa, która zmusiła rząd i parlament do skupiania się na walce z chorobą, ograniczeniach w jej rozprzestrzenianiu oraz amortyzowaniu skutków tych ograniczeń. W innych obszarach działalność legislacyjna była znacznie mniejsza niż w poprzednich latach. Oczywiście, walka z pandemią również wiązała się z produkcją nowych przepisów, jednak skala tej produkcji była relatywnie niewielka. Regulacje dotyczące covid-19 wprowadzone w 2020 roku składały się z 1,6 tys. stron. Produkcja normalnych, „niepandemicznych” przepisów wyniosła więc w minionym roku zaledwie 13,3 tys. stron, a więc o 38 proc. mniej niż w poprzednim roku.

Dowiedz się więcej o badaniu

Procedowanie ustaw w parlamencie

JAK DŁUGO TRWAJĄ PRACE NAD USTAWAMI NA POSZCZEGÓLNYCH ETAPACH

ŚREDNI OKRES PRAC NAD USTAWĄ
(OD WPŁYNIĘCIA DO SEJMU DO PODPISU PREZYDENTA RP; W DNIACH)

W 2020 roku średni czas prac nad ustawą wzrósł do 77 dni. To spowolnienie może jednak wynikać z faktu, że na początku pandemii prace Sejmu zostały utrudnione (przejście na tryb głosowań zdalnych), a zmiana układy politycznego w Senacie sprawiła, że prace nad ustawami wydłużyły się głównie na tym jednym etapie. Gdyby nie powyższe czynniki, prawdopodobnie znowu rekord średniego okresu prac nad ustawą zostałby pobity.Z uwagi na pandemię nie powinno dziwić, że parlament starał się jak najszybciej wprowadzać niezbędne regulacje, jednak ustaw związanych z pandemią i jej skutkami było w 2020 roku tylko 25 ze 135.
ODSETEK PROJEKTÓW USTAW PRZYJĘTYCH PRZEZ SEJM PO DRUGIM CZYTANIU
(W PROC.)

Pośpiech w tworzenia prawa widoczny jest m.in. w pracach sejmowych komisji. W 2020 roku tylko 13 proc. projektów ustaw przechodziło pełne trzy czytania. To najniższy odsetek co najmniej od dwóch dekad. Kilka lat temu odsetek ten oscylował wokół 20 proc., a 15-20 lat temu wynosił około 50 proc. Te statystyki sugerują, że posłowie w komisjach coraz rzadziej mają możliwość rzetelnego przeanalizowania projektów ustaw. Duża część propozycji zmian prawa opuszcza komisję już po pierwszym czytaniu, a więc w wersji zbliżonej do pierwotnego projektu, a posłowie nie mają możliwości przedyskutowania tych projektów z zapleczem eksperckim.
ODSETEK UCHWALONYCH USTAW, DO KTÓRYCH SENAT NIE ZGŁOSIŁ ŻADNYCH POPRAWEK
(W PROC.)

Zanim nowe ustawy trafiają w ręce Prezydenta, pochyla się nad nimi Senat. Jego główną funkcją w Parlamencie jest dogłębne analizowanie wypracowanych przez Sejm ustaw, dlatego często nazywany jest „izbą refleksji”. Jednak w praktyce Senat RP rzadko angażował się w ostatnich latach w analizę projektów ustaw. W 2019 roku senatorowie nie zgłosili poprawek aż do 86 proc. projektów. Jednak sytuacja znacząco zmieniła się pod koniec 2019 roku, kiedy większość w Senacie przejęła opozycja. W w 2020 roku Senat nie zgłosił poprawek już tylko do 40 proc. projektów, co jest najniższym wynikiem co najmniej od 2010 roku.
ŚREDNI OKRES OCZEKIWANIA USTAWY NA PODPIS PREZYDENTA RP
(W DNIACH)

Przez ostatnią dekadę znacznie skrócił się też średni okres oczekiwania projektu ustawy na podpis Prezydenta RP. Dotychczas Prezydent Andrzej Duda potrzebował na to średnio 10-12 dni (co było i tak krótkim okresem w porównaniu do poprzedników), a w 2020 roku okres ten skrócił się do rekordowych 6 dni. Częściowo wytłumaczeniem jest pandemia. W wielu przypadkach Prezydent podpisywał nowe ustawy jeszcze tego samego dnia, którego je otrzymał. Należy jednak zaznaczyć, że jedynie 25 z 135 ustaw uchwalonych w Polsce w 2020 roku dotyczyło walki z koronawirusem.

Komentarz

GOSPODARKA POTRZEBUJE STABILNEGO PRAWA

Minął siódmy rok, odkąd zaczęliśmy mierzyć skalę „produkcji prawa” w Polsce i nagłaśniać problem nadmiernej zmienności przepisów. Wiele się przez ten czas zmieniło. Problem został dostrzeżony przez przedstawicieli prawodawcy, którzy powołując się na nasze raporty zapowiadali ograniczenie zmienności prawa. Po rekordowym pod względem zmienności prawa 2016 roku nastąpiło przełamanie trendu i od czterech lat widzimy wyraźne ograniczenie skali tworzenia nowych przepisów.

Nie zmienia to jednak faktu, że jakość stanowienia prawa w Polsce nadal wymaga doskonalenia. Im więcej wysiłku wspólnie – ustawodawca, eksperci, przedsiębiorcy – włożymy w tworzenie nowego prawa, tym lepiej będzie ono spełniać swoją rolę, a odbiorcom tego prawa – obywatelom i firmom – łatwiej będzie je stosować.

Oddajemy w Państwa ręce najnowszą, siódmą edycję naszego raportu z cyklu „Barometr prawa”. Edycję wyjątkową, bo dotyczącą niezwykle trudnego roku 2020. Sytuacja niemal na każdym froncie była nieprzewidywalna i nic – w państwie, w firmach czy w życiu obywateli – nie funkcjonowało normalnie. Walka z pandemią pochłonęła nas całkowicie. Nie inaczej było w legislacji. Prawodawca musiał nierzadko skupić się na walce z pandemią, a odpuścić sobie inne, ważne sprawy do uregulowania. Dlatego na podstawie danych z 2020 roku trudno wyciągać jednoznaczne wnioski. Tym niemniej najniższy od 12 lata poziom produkcji prawa należy ocenić pozytywnie.

Tomasz Wróblewski, Partner Zarządzający Grant Thornton

o badaniu

Na bieżąco monitorujemy
skalę zmienności prawa w Polsce

„Barometr stabilności otoczenia prawnego w Polsce” to projekt prowadzony przez firmę Grant Thornton, w ramach którego monitorujemy skalę zmienności systemu prawnego w Polsce.

Sprawdzamy, jak mocno zmieniają się krajowe przepisy, zwłaszcza te, które regulują prowadzenie obrotu gospodarczego, oraz jak bardzo utrudnia to życie przedsiębiorcom i konsumentom.

Szczegółowo liczymy wchodzące w życie akty prawne i pokazujemy, jakich obszarów przede wszystkim dotyczą te zmiany. Dane aktualizujemy co kwartał, a co roku publikujemy szczegółowy raport pokazujący wyniki naszych badań.

Pełen raport dostępny jest w oknie obok. Zapraszamy do lektury.

Ostatnie zmiany: w prawie podatkowym

23.02.2021

Ceny transferowe – co proponuje OECD w obliczu pandemii?

Pod koniec 2020 r. OECD opublikowała Wytyczne dotyczące wpływu pandemii SARS-CoV-2 na ceny transferowe “Guidance on the transfer pricing implications of the COVID-19 pandemic”. Opracowanie nie zawiera szczegółowych i jednoznacznych odpowiedzi na pytania dotyczące zastosowania zasady ceny rynkowej w obliczu pandemii, niemniej stanowi cenne źródło komentarzy i wskazówek w zakresie możliwych rozwiązań.

16.02.2021

Karty paliwowe – dostawa towaru czy usługa? Interpretacja ogólna MF

15 lutego 2021 r. Minister Finansów wydał interpretację ogólną nr PT9.8101.3.2020 w zakresie kwalifikowania dla celów podatku VAT transakcji z wykorzystaniem kart paliwowych.

02.02.2021

Komandytariuszu, czy zaliczki uproszczone nadal są dla Ciebie korzystne?

1 stycznia 2021 r. weszła w życie nowelizacja Ustawy CIT wprowadzająca rewolucyjną dla wielu przedsiębiorców zmianę zasad opodatkowania spółek komandytowych, zgodnie z którą najpóźniej z dniem 1 maja 2021 r. przestaną być one podmiotami transparentnymi podatkowo i staną się podatnikami CIT.

Zobacz wszystkie wiadomości →

Ostatnie zmiany: w innych gałęziach prawa,
ingerujące w działalność gospodarczą

15.02.2021

Kontrole PIP podczas pandemii – co trzeba o nich wiedzieć?

Kontrolerzy Państwowej Inspekcji Pracy pod koniec stycznia ruszyli na kontrole – zdalne i hybrydowe. Co sprawdzają i jak się przygotować do ewentualnej kontroli z PIP?

05.02.2021

Nowości i obowiązki dla pracodawców na początku roku 2021

Rok 2021 przywitał służby kadrowopłacowe szeregiem zmian i nowości. Dotyczą one m.in. minimalnego wynagrodzenia i stawki godzinowej, obowiązku zgłaszania umów o dzieło do ZUS-u czy kolejnej tury wdrażania PPK.

22.02.2021

Fundacje, spółdzielnie i stowarzyszenia z obowiązkiem zgłoszenia beneficjenta rzeczywistego?

Rządowy projekt zmiany ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, zakłada znaczące rozszerzenie kręgu podmiotów zobowiązanych do ustalenia swojego beneficjenta rzeczywistego, jak również do dokonania zgłoszenia do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych. Nowymi obowiązkami objęte zostaną m. in. fundacje, spółdzielnie, czy też stowarzyszenia wpisane do Krajowego Rejestru Sądowego.