Barometr stabilności otoczenia prawnego
w Polsce

JAK WIELE AKTÓW PRAWNYCH WESZŁO W ŻYCIE W POSZCZEGÓLNYCH LATACH?

Liczba stron aktów prawnych, które weszły w życie w poszczególnych latach

PRODUKCJA PRAWA SPOWOLNIŁA

Lata 2018-2019 przyniosły ustabilizowanie produkcji prawa w Polsce na poziomie około 20 tys. stron nowych aktów prawnych rocznie (ustaw, rozporządzeń i umów międzynarodowych). Pierwsza połowa 2020 roku przyniosła jednak silne wyhamowanie procesu legislacyjnego. Jak wynika z obliczeń Grant Thornton, w I półroczu 2020 r. uchwalono zaledwie 6,6 tys. stron nowych regulacji, czyli o 44 proc. mniej niż przed rokiem. Hipotetycznie, gdyby w II półroczu utrzymała się taka dynamika, w całym 2020 roku uchwalono by w Polsce 11,8 tys. stron nowego prawa – najmniej od 20 lat.

Skąd tak silne wyhamowanie? Częściowo to skutek wyborów prezydenckich. W ostatnich tygodniach I półrocza aktywność legislacyjna rządu i parlamentu została mocno ograniczona na rzecz wspierania kampanii wyborczej. Drugim czynnikiem była pandemia koronawirusa. Co prawda, rząd i parlament w tym okresie prowadziły intensywne prace nad przepisami mającymi ułatwić walkę z pandemią i wesprzeć przedsiębiorstwa i obywateli w funkcjonowaniu w warunkach „lockdownu”. Do końca czerwca 2020 r. rząd przyjął 188 rozporządzeń dotyczących COVID-19 o objętości 420 stron oraz 9 ustaw złożonych z 339 stron. Łącznie prawo spowodowane koronawirusem stanowiło więc 759 stron. Biorąc jednak pod uwagę fakt, że parlament i rząd w okresie pandemii istotnie ograniczyli legislację w innych obszarach, ostateczny ogólny wynik produkcji prawa w Polsce był w I półroczu 2020 roku istotnie mniejszy niż przed rokiem.

Dowiedz się więcej o badaniu

Parlamentarny ekspres nadal pędzi

SEJM I SENAT CORAZ KRÓCEJ PRACUJĄ NAD USTAWAMI

ŚREDNI OKRES PRAC NAD USTAWĄ
(OD WPŁYNIĘCIA DO SEJMU DO PODPISU PREZYDENTA RP; W DNIACH)

Średni okres prac nad ustawą (licząc od dnia wpłynięcia ustawy do Sejmu do podpisu Prezydenta) trwał w 2019 r. zaledwie 69 dni. Tym wynikiem posłowie pobili dotychczasowy rekord 77 dni z 2016 roku. To również o 30 dni krócej niż w 2018 roku i niemal trzy razy krócej, niż średni okres tworzenia ustawy w 2000 roku. Choć jasne jest, że w przypadku części ustaw skrócenie procesu legislacyjnego do minimum jest uzasadnione, ponieważ wymaga tego pilna potrzeba (np. stany klęsk żywiołowych, zagrożenie terrorystyczne czy konieczność nagłego zabezpieczania interesu skarbu państwa), to w przypadku większości ustaw taki pośpiech nie jest wskazany, a wręcz negatywnie wpływa na jakość stanowienia prawa.
ODSETEK UCHWALONYCH USTAW, DO KTÓRYCH SENAT NIE ZGŁOSIŁ ŻADNYCH POPRAWEK
(W PROC.)

Senat RP nazywany jest również „izbą refleksji”, ponieważ jego funkcją jest dogłębne analizowanie wypracowanych przez Sejm ustaw przed ich uchwaleniem. Jednak senatorowie coraz mniej angażują się w prace nad ustawami. W 2019 roku Senat nie zgłosił żadnych poprawek aż do 86 proc. ustaw. To najwyższy wynik w całej historii badania. Warto zaznaczyć, że na powyższy odsetek składają się wyniki dwóch kadencji Senatu – urzędującej do listopada 2019 roku i nowej, urzędującej obecnie. Jak się okazuje, w pierwszej senatorowie wprowadzili poprawki do 12 proc. projektów ustaw, w drugiej – do 50 proc.
ŚREDNI OKRES OCZEKIWANIA USTAWY NA PODPIS PREZYDENTA RP
(W DNIACH)

W ostatnich 10 latach znacząco skrócił się okres oczekiwania ustawy uchwalonej przez parlament na podpis Prezydenta RP. W 2019 roku Andrzej Duda potrzebował na to średnio zaledwie 10 dniach, co jest najniższym wynikiem w historii. Z jednej strony, szybkie tempo podpisywania ustawy przez Prezydenta może być ocenianie pozytywnie – sprawnie uchwalona ustawa może szybko wejść w życie. Niektórzy poprzednicy Andrzeja Dudy byli krytykowani za nadmierną opieszałość w akceptowaniu ustaw. Z drugiej jednak strony, przy podpisie Prezydenta nadmierne tempo również nie jest wskazane. Jest to ostatni etap procesu legislacyjnego, który ma na celu ostateczne wyłapanie ewentualnych błędów i niedociągnięć w ustawie, zanim dane prawo zacznie obowiązywać.

Komentarz

GOSPODARKA POTRZEBUJE STABILNEGO PRAWA

Wzrost gospodarczy to interes wspólny. Bez względu na rolę społeczna, wiek, płeć – na rozwoju gospodarki korzystają wszyscy. W ostatnich kilkunastu latach największą barierą wzrostu gospodarczego w Polsce jest biurokracja, a jej jaskrawym przejawem – nadprodukcja prawa. Celem naszego „Barometru prawa” jest zwrócenie uwagi na ten problem. Pokazujemy, jak inflacja prawa szkodzi gospodarce – podnosi firmom koszty działania, wprowadza niepewność biznesową i zniechęca do inwestycji, a w konsekwencji ogranicza wzrost płac, zatrudnienia czy przychodów budżetowych. Dlatego cieszy nas fakt, że we wrześniu 2019 roku, na Forum Ekonomicznym w Krynicy, premier Mateusz Morawiecki nawiązując do naszego badania złożył ważną deklarację wobec przedsiębiorców: „Nie ma bardziej mierzalnego wskaźnika niż liczba stron aktów prawnych, które powstają. Jak pokazuje firma Grant Thornton, liczba ta co roku wzrastała, jednak w 2018 roku po raz pierwszy spadła. W tym roku utrzymamy ten poziom”. Rząd dostrzegł problem nadmiernej zmienności prawa i chce go – przynajmniej w pewnym stopniu – ograniczyć.

W 2020 roku produkcja prawa wyniosła ponad 21 tys. stron maszynopisu aktów prawnych i wzrosła o 3 proc. w stosunku do poprzedniego roku. Wzrost co prawda nie jest znaczący, ale nadal trudno powiedzieć, że problem nadmiernej zmienności prawa został rozwiązany. My w Grant Thornton na pewno mamy większe ambicje. Pożar udało się opanować, ale wciąż daleko nam do sytuacji, w której spokojnie możemy zapomnieć o problemie i odprawić straż pożarną. Zmienność prawa w Polsce nadal jest silna, a zmiany w prawie przygotowywane są często w pośpiechu i bez głębszego namysłu. Cieszy więc stabilizacja produkcji prawa, ale czas pójść krok dalej i myśleć o jej obniżaniu.

Tomasz Wróblewski, Partner Zarządzający Grant Thornton

o badaniu

Na bieżąco monitorujemy
skalę zmienności prawa w Polsce

„Barometr stabilności otoczenia prawnego w Polsce” to projekt prowadzony przez firmę Grant Thornton, w ramach którego monitorujemy skalę zmienności systemu prawnego w Polsce.

Sprawdzamy, jak mocno zmieniają się krajowe przepisy, zwłaszcza te, które regulują prowadzenie obrotu gospodarczego, oraz jak bardzo utrudnia to życie przedsiębiorcom i konsumentom.

Szczegółowo liczymy wchodzące w życie akty prawne i pokazujemy, jakich obszarów przede wszystkim dotyczą te zmiany. Dane aktualizujemy co kwartał, a co roku publikujemy szczegółowy raport pokazujący wyniki naszych badań.

Pełen raport dostępny jest w oknie obok. Zapraszamy do lektury.

Ostatnie zmiany: w prawie podatkowym

14.07.2020

Estoński CIT za pół roku? Sprawdź czy i Twoja firma na nim zyska!

Minął pierwszy rok obowiązywania przepisów o ujawnianiu schematów podatkowych (MDR). Przepisy MDR wymagają, aby w terminie złożenia deklaracji podatkowej za 2019 r. podatnicy podatku dochodowego (będący korzystającymi) poza złożeniem zeznania podatkowego przekazali do Szefa KAS informację o schematach podatkowych wdrażanych w 2019 r.

10.07.2020

12 przykazań podatkowej staranności po koronawirusie

W trakcie kryzysu w 2008 r. wielu podatników „odpuściło” kwestie należytej staranności podatkowej, koncentrując się na ratowaniu biznesu. Później tego żałowali, bo kontrolujący wytykali im wszystkie błędy. Wyciągamy więc wnioski z historii. Przewidujemy, że wskutek uszczuplonego budżetu fiskus zwiększy liczbę kontroli podatkowych. Trzeba zatem się do tego dobrze przygotować.

22.06.2020

Raport: Długie i kosztowne rozwiązywanie podatkowych łamigłówek

Aż 78 proc. dyrektorów finansowych w Polsce odczuwa zaostrzenie praktyki podatkowej fiskusa w ostatnim roku. To wzrost o 6 pkt. proc. w stosunku do zeszłorocznego badania.

Zobacz wszystkie wiadomości →

Ostatnie zmiany: w innych gałęziach prawa,
ingerujące w działalność gospodarczą

30.06.2020

Kary za naruszenia po 2 latach od wprowadzenia RODO

Regulacje dotyczące danych osobowych zrewolucjonizowały postępowanie firm w obszarze zabezpieczenia przetwarzanych danych osobowych. Od 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie o ochronie danych osobowych (RODO) – jakie skutki przyniosło wprowadzenie tej regulacji? Czy dane osobowe są właściwie chronione? Przedstawiamy podsumowanie dwóch lat RODO w Polsce i Europie.

17.06.2020

Podmioty powiązane – szerokie spojrzenie

Dynamiczne zmiany w przepisach spowodowały, że podmioty powiązane przedsiębiorcy muszą identyfikować nie tylko na potrzeby cen transferowych, ale także w związku z m.in. raportowaniem JPK, czy korektą podstawy opodatkowania z tytułu nieuregulowania należności w terminie.

17.06.2020

Jak zabezpieczyć wykonanie umowy na czas kryzysu?

Odmrożenie gospodarki nie oznacza jeszcze końca kłopotów dla osób prowadzących własny biznes. Prognozy dotyczące kryzysu finansowego i widmo nadchodzącej recesji z pewnością spędzają sen z powiek niejednemu przedsiębiorcy.