Barometr stabilności otoczenia prawnego
w Polsce

JAK WIELE AKTÓW PRAWNYCH WESZŁO W ŻYCIE W POSZCZEGÓLNYCH LATACH?

Liczba stron aktów prawnych, które weszły w życie w poszczególnych latach

PRODUKCJA PRAWA LEKKO PRZYSPIESZA

Jak wynika z obliczeń firmy audytorsko-doradczej Grant Thornton, w 2019 r. uchwalono w Polsce 21,5 tys. stron maszynopisy nowych aktów prawnych najwyższej rangi (ustaw, rozporządzeń i umów międzynarodowych). Jest to o 2,5 proc. więcej niż w poprzednim roku. Oznacza to, że po dwóch latach spadku produkcji prawa (łącznie o 40 proc. w latach 2017 i 2018) zaczęła ona znowu przyspieszać. Ponadto, choć ubiegłoroczny wynik jest wyraźnie niższy od rekordu z 2016 r., to nadal produkcja skala zmienności prawa jest kilkukrotnie mniejsza niż w latach 90. Tylko trzykrotnie (w latach 2015-2017) zmienność prawa była większa niż w ostatnim roku.

Przedsiębiorca lub obywatel, który chciałby na bieżąco śledzić zmiany w prawie, w 2019 roku musiałby każdego dnia roboczego czytać średnio 86 stron aktów prawnych, poświęcając na z każdym razem 2 godziny i 52 minuty (przy optymistycznym założeniu, że na przeczytanie jednej strony aktu prawnego potrzeba 2 minuty). Nawet to będzie jednak niewystarczające, aby poznać sens wprowadzanych zmian, ponieważ ogromna część aktów prawnych to jedynie modyfikacje istniejących już wcześniej przepisów, które w oderwaniu od tekstów źródłowych nie są możliwe do pełnego zrozumienia.

Dowiedz się więcej o badaniu

Parlamentarny ekspres nadal pędzi

SEJM I SENAT CORAZ KRÓCEJ PRACUJĄ NAD USTAWAMI

ŚREDNI OKRES PRAC NAD USTAWĄ
(OD WPŁYNIĘCIA DO SEJMU DO PODPISU PREZYDENTA RP; W DNIACH)

Średni okres prac nad ustawą (licząc od dnia wpłynięcia ustawy do Sejmu do podpisu Prezydenta) trwał w 2019 r. zaledwie 69 dni. Tym wynikiem posłowie pobili dotychczasowy rekord 77 dni z 2016 roku. To również o 30 dni krócej niż w 2018 roku i niemal trzy razy krócej, niż średni okres tworzenia ustawy w 2000 roku. Choć jasne jest, że w przypadku części ustaw skrócenie procesu legislacyjnego do minimum jest uzasadnione, ponieważ wymaga tego pilna potrzeba (np. stany klęsk żywiołowych, zagrożenie terrorystyczne czy konieczność nagłego zabezpieczania interesu skarbu państwa), to w przypadku większości ustaw taki pośpiech nie jest wskazany, a wręcz negatywnie wpływa na jakość stanowienia prawa.
ODSETEK UCHWALONYCH USTAW, DO KTÓRYCH SENAT NIE ZGŁOSIŁ ŻADNYCH POPRAWEK
(W PROC.)

Senat RP nazywany jest również „izbą refleksji”, ponieważ jego funkcją jest dogłębne analizowanie wypracowanych przez Sejm ustaw przed ich uchwaleniem. Jednak senatorowie coraz mniej angażują się w prace nad ustawami. W 2019 roku Senat nie zgłosił żadnych poprawek aż do 86 proc. ustaw. To najwyższy wynik w całej historii badania. Warto zaznaczyć, że na powyższy odsetek składają się wyniki dwóch kadencji Senatu – urzędującej do listopada 2019 roku i nowej, urzędującej obecnie. Jak się okazuje, w pierwszej senatorowie wprowadzili poprawki do 12 proc. projektów ustaw, w drugiej – do 50 proc.
ŚREDNI OKRES OCZEKIWANIA USTAWY NA PODPIS PREZYDENTA RP
(W DNIACH)

W ostatnich 10 latach znacząco skrócił się okres oczekiwania ustawy uchwalonej przez parlament na podpis Prezydenta RP. W 2019 roku Andrzej Duda potrzebował na to średnio zaledwie 10 dniach, co jest najniższym wynikiem w historii. Z jednej strony, szybkie tempo podpisywania ustawy przez Prezydenta może być ocenianie pozytywnie – sprawnie uchwalona ustawa może szybko wejść w życie. Niektórzy poprzednicy Andrzeja Dudy byli krytykowani za nadmierną opieszałość w akceptowaniu ustaw. Z drugiej jednak strony, przy podpisie Prezydenta nadmierne tempo również nie jest wskazane. Jest to ostatni etap procesu legislacyjnego, który ma na celu ostateczne wyłapanie ewentualnych błędów i niedociągnięć w ustawie, zanim dane prawo zacznie obowiązywać.

Komentarz

GOSPODARKA POTRZEBUJE STABILNEGO PRAWA

Wzrost gospodarczy to interes wspólny. Bez względu na rolę społeczna, wiek, płeć – na rozwoju gospodarki korzystają wszyscy. W ostatnich kilkunastu latach największą barierą wzrostu gospodarczego w Polsce jest biurokracja, a jej jaskrawym przejawem – nadprodukcja prawa. Celem naszego „Barometru prawa” jest zwrócenie uwagi na ten problem. Pokazujemy, jak inflacja prawa szkodzi gospodarce – podnosi firmom koszty działania, wprowadza niepewność biznesową i zniechęca do inwestycji, a w konsekwencji ogranicza wzrost płac, zatrudnienia czy przychodów budżetowych. Dlatego cieszy nas fakt, że we wrześniu 2019 roku, na Forum Ekonomicznym w Krynicy, premier Mateusz Morawiecki nawiązując do naszego badania złożył ważną deklarację wobec przedsiębiorców: „Nie ma bardziej mierzalnego wskaźnika niż liczba stron aktów prawnych, które powstają. Jak pokazuje firma Grant Thornton, liczba ta co roku wzrastała, jednak w 2018 roku po raz pierwszy spadła. W tym roku utrzymamy ten poziom”. Rząd dostrzegł problem nadmiernej zmienności prawa i chce go – przynajmniej w pewnym stopniu – ograniczyć.

W 2020 roku produkcja prawa wyniosła ponad 21 tys. stron maszynopisu aktów prawnych i wzrosła o 3 proc. w stosunku do poprzedniego roku. Wzrost co prawda nie jest znaczący, ale nadal trudno powiedzieć, że problem nadmiernej zmienności prawa został rozwiązany. My w Grant Thornton na pewno mamy większe ambicje. Pożar udało się opanować, ale wciąż daleko nam do sytuacji, w której spokojnie możemy zapomnieć o problemie i odprawić straż pożarną. Zmienność prawa w Polsce nadal jest silna, a zmiany w prawie przygotowywane są często w pośpiechu i bez głębszego namysłu. Cieszy więc stabilizacja produkcji prawa, ale czas pójść krok dalej i myśleć o jej obniżaniu.

Tomasz Wróblewski, Partner Zarządzający Grant Thornton

o badaniu

Na bieżąco monitorujemy
skalę zmienności prawa w Polsce

„Barometr stabilności otoczenia prawnego w Polsce” to projekt prowadzony przez firmę Grant Thornton, w ramach którego monitorujemy skalę zmienności systemu prawnego w Polsce.

Sprawdzamy, jak mocno zmieniają się krajowe przepisy, zwłaszcza te, które regulują prowadzenie obrotu gospodarczego, oraz jak bardzo utrudnia to życie przedsiębiorcom i konsumentom.

Szczegółowo liczymy wchodzące w życie akty prawne i pokazujemy, jakich obszarów przede wszystkim dotyczą te zmiany. Dane aktualizujemy co kwartał, a co roku publikujemy szczegółowy raport pokazujący wyniki naszych badań.

Pełen raport dostępny jest w oknie obok. Zapraszamy do lektury.

Ostatnie zmiany: w prawie podatkowym

14.02.2020

MDR – zbliża się pierwszy termin na zgłoszenie wdrażanych schematów w zakresie PIT i CIT

Minął pierwszy rok obowiązywania przepisów o ujawnianiu schematów podatkowych (MDR). Przepisy MDR wymagają, aby w terminie złożenia deklaracji podatkowej za 2019 r. podatnicy podatku dochodowego (będący korzystającymi) poza złożeniem zeznania podatkowego przekazali do Szefa KAS informację o schematach podatkowych wdrażanych w 2019 r.

01.10.2019

Podatkowe skutki Brexitu

Od 1 lutego Wielka Brytania formalnie nie jest już członkiem Unii Europejskiej, choć pozostaje związane unijnym prawem w ramach tzw. okresu przejściowego, który ma trwać do końca 2020 r. Dotychczasowe negocjacje prowadzone między Wielką Brytanią a UE przyniosły jednak więcej pytań niż odpowiedzi.

12.12.2019

Przepisy podatkowe dociskają CFO

Aż 78 proc. dyrektorów finansowych w Polsce odczuwa zaostrzenie praktyki podatkowej fiskusa w ostatnim roku. To wzrost o 6 pkt. proc. w stosunku do zeszłorocznego badania.

Zobacz wszystkie wiadomości →

Ostatnie zmiany: w innych gałęziach prawa,
ingerujące w działalność gospodarczą

26.02.2020

Oświadczenie cen transferowych za 2019 – terminy, zmiany

Od 1 stycznia 2019 roku obowiązują nowe przepisy dotyczące dokumentacji cen transferowych. Istotną zmianą została objęta m.in. treść oświadczenia o sporządzeniu dokumentacji cen transferowych oraz zakres odpowiedzialności za jego złożenie – Podatnicy, nie dajcie się zaskoczyć!

24.02.2020

Połączenie odwrotne – zmiana przepisów od 1 marca

Połączenie odwrotne polega na przejęciu spółki-matki przez spółkę-córkę. Do tej pory przepisy Kodeksu spółek handlowych wprost nie regulowały tego typu połączenia spółek i w związku z tym pojawiały się istotne wątpliwości, czy jest ono dopuszczalne oraz w jaki sposób je przeprowadzić. 1 marca 2020 r. wchodzi w życie nowelizacja Kodeksu spółek handlowych, która ma na celu ułatwić przeprowadzanie połączeń odwrotnych spółek.

11.02.2020

Prosta spółka akcyjna i elektroniczne wnioski do KRS dopiero w 2021 r.?

6 lutego Senat RP przyjął poprawki do ustawy z dnia 9 stycznia 2020 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (dalej „Ustawa nowelizująca”), która przesuwa o rok termin wejścia w życie przepisów ustanawiających prostą spółkę akcyjną oraz regulujących elektroniczne postępowanie przed Krajowym Rejestrem Sądowym (dalej „KRS”) .