Drugi próg podatkowy – kto go przekracza i co to oznacza w praktyce?

Czym jest drugi próg podatkowy i kogo dotyczy

Konstrukcja skali podatkowej w Polsce

Skala podatkowa to jedna z form opodatkowania dochodu osób fizycznych w Polsce. Obowiązuje ona domyślnie wszystkich podatników, którzy nie wybrali innej formy opodatkowania (np. podatku liniowego, ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych lub karty podatkowej). Skala podatkowa w Polsce ma charakter progresywny, co oznacza, że wysokość podatku rośnie wraz ze wzrostem dochodów – wyższy dochód oznacza wyższą stawkę opodatkowania. System ten opiera się na dwóch progach podatkowych:

• 12% – stawka obowiązująca dla dochodu do wysokości 120 000 zł rocznie,
• 32% – stawka stosowana do dochodu przekraczającego 120 000 zł.

Kluczowe jest to, że stawka 32% nie jest stosowana do całości dochodu, lecz wyłącznie do nadwyżki ponad wskazany limit. W praktyce oznacza to, że każdy podatnik korzysta z niższej stawki do momentu osiągnięcia wspomnianej granicy.

Kto jest objęty drugim progiem podatkowym

Drugi próg podatkowy może dotyczyć każdego podatnika rozliczającego się według skali podatkowej, którego roczny dochód przekracza 120 000 zł. Dochód ten może pochodzić z różnych źródeł:

• umowa o pracę – szczególnie przy wynagrodzeniu wyższym niż 10 000 zł brutto miesięcznie,
• umowy cywilnoprawne – zlecenia, o dzieło, kontrakty menedżerskie,
• działalność gospodarcza opodatkowana na zasadach ogólnych (skala podatkowa),
• dzierżawy, najmu prywatnego, jeśli nie zastosowano ryczałtu,
• praw autorskich i innych praw majątkowych,
• świadczeń emerytalnych i rentowych – w przypadku łącznych wysokich świadczeń.

Oczywiście nie każdy osiąga taki poziom dochodów, ale wraz z inflacją i wzrostem wynagrodzeń, coraz więcej osób wchodzi w drugi próg podatkowy, często nawet nieświadomie – na przykład w wyniku premii, trzynastej pensji lub sprzedaży nieruchomości z prawem do ulgi, która finalnie nie została rozliczona.

Warto również pamiętać, że łączny dochód z różnych źródeł sumuje się. Jeśli ktoś np. uzyskuje 100 000 zł z pracy na etacie i dodatkowe 30 000 zł z najmu mieszkania, to podatek 32% obejmie tylko nadwyżkę – w tym przypadku 10 000 zł, o ile nie zastosował ryczałtu.

Obowiązek informowania o prognozowanym przekroczeniu progu

W przypadku osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, to płatnik (pracodawca) jest zobowiązany do obliczania i odprowadzania zaliczek na podatek dochodowy. Do momentu, gdy prognozowane dochody nie przekraczają pierwszego progu, zaliczki wynoszą 12%. Kiedy jednak możliwe jest, że dojdzie do przekroczenia progu – pracodawca ma obowiązek uwzględnić to w zaliczkach na PIT i odpowiednio zwiększyć stawkę dla części dochodu, która przekroczy 120 000 zł.

W praktyce oznacza to, że zaliczki w drugiej części roku podatkowego mogą być wyższe, jeśli limit zostanie przekroczony lub istnieje wysokie prawdopodobieństwo jego przekroczenia.

Dodatkowo, jeśli podatnik uzyskuje dochody z kilku źródeł, sam powinien poinformować pracodawcę lub inne podmioty wypłacające środki (np. zleceniodawcę, wypłacającego emeryturę), że łączna kwota przekroczy próg – dzięki temu możliwe będzie poprawne obliczanie zaliczek i uniknięcie dopłaty podatku w zeznaniu rocznym.

Drugi próg a wspólne rozliczenie z małżonkiem

Wielu podatników zastanawia się, czy możliwe jest uniknięcie drugiego progu podatkowego dzięki wspólnemu rozliczeniu z małżonkiem. To rozwiązanie rzeczywiście może być korzystne, ale tylko wtedy, gdy:

• jeden z małżonków osiąga bardzo wysoki dochód (np. 240 000 zł),
• a drugi nie osiąga dochodu wcale lub osiąga go bardzo niewiele.

W takiej sytuacji, po zsumowaniu dochodów i podzieleniu ich na pół, może się okazać, że średni dochód jednego małżonka nie przekracza 120 000 zł, co pozwala rozliczyć cały dochód ze stawką 12%. Niestety, jeśli oboje osiągają podobnie wysokie dochody – wspólne rozliczenie nie zadziała jako ochrona przed wyższym opodatkowaniem.

Kiedy warto rozważyć inne formy opodatkowania

Drugi próg podatkowy powoduje, że wiele osób – szczególnie prowadzących działalność gospodarczą – rozważa przejście na inną formę opodatkowania. Najczęściej brane pod uwagę są:

• podatek liniowy (19%) – niezależnie od dochodu, co staje się korzystne przy przekroczeniu progu, ale z utratą ulg,
• ryczałt od przychodów ewidencjonowanych – przy ograniczonych kosztach i stałych stawkach,
• karta podatkowa – w określonych zawodach, ale ograniczona dostępnością.

Zmiana formy opodatkowania wymaga jednak dokładnej analizy, ponieważ np. podatek liniowy wyklucza możliwość wspólnego rozliczenia z małżonkiem oraz korzystania z większości ulg i odliczeń (np. ulgi na dzieci, ulgi rehabilitacyjnej, darowizn). W związku z tym decyzję należy podejmować ostrożnie i z wyprzedzeniem – najpóźniej do 20 lutego roku podatkowego.

Drugi próg podatkowy, choć dotyczy tylko części podatników, staje się coraz istotniejszym elementem planowania finansów osobistych i firmowych, a znajomość jego zasad pozwala podejmować świadome decyzje i unikać niespodziewanych dopłat podatku na koniec roku.

Jakie skutki niesie przekroczenie drugiego progu podatkowego

Opodatkowanie nadwyżki dochodu stawką 32%

Najważniejszą konsekwencją przekroczenia drugiego progu podatkowego jest to, że każda nadwyżka dochodu powyżej 120 000 zł rocznie jest opodatkowana wyższą stawką – 32%. To oznacza, że nie cały dochód podlega podwyższonej stawce, a tylko ta jego część, która wychodzi poza pierwszy próg. Dla podatnika, który w skali roku uzyskał np. 150 000 zł dochodu, 120 000 zł zostanie opodatkowane stawką 12%, a 30 000 zł już stawką 32%.

To zjawisko może prowadzić do znacznego wzrostu wysokości zaliczek na podatek PIT w ostatnich miesiącach roku, szczególnie jeśli przekroczenie progu następuje dopiero po kilku miesiącach pracy. Wówczas płatnik – czyli np. pracodawca – zaczyna naliczać wyższe zaliczki od części wynagrodzenia, która przekracza limit. W praktyce może to prowadzić do odczuwalnego „zmniejszenia pensji na rękę” w ostatnich miesiącach roku, co często zaskakuje pracowników.

Korekta zaliczek a roczne rozliczenie

Jeżeli w trakcie roku podatnik nie przekroczy progu, a jednak pobierano od niego zaliczki według stawki 32%, może on odzyskać nadpłacony podatek w rocznym zeznaniu PIT. I odwrotnie – jeśli nie były potrącane wyższe zaliczki, a dochód jednak przekroczył próg – podatnik będzie musiał dopłacić różnicę do urzędu skarbowego.

Dlatego osoby, które pracują na więcej niż jednym etacie lub łączą kilka źródeł dochodu (np. umowę o pracę z działalnością gospodarczą), powinny monitorować poziom swojego rocznego dochodu, by nie być zaskoczonymi koniecznością dużej dopłaty w rozliczeniu rocznym.

Ulga dla klasy średniej – już nie obowiązuje

W poprzednich latach istniała tzw. ulga dla klasy średniej, która częściowo rekompensowała rosnące obciążenia podatkowe dla osób o dochodach z przedziału ok. 68 000–133 000 zł. Została ona jednak zlikwidowana z początkiem 2023 roku, w ramach nowelizacji tzw. Polskiego Ładu. W praktyce oznacza to, że osoby przekraczające drugi próg podatkowy nie mają już żadnego mechanizmu osłonowego, który mógłby złagodzić ich sytuację podatkową.

To właśnie brak tej ulgi powoduje, że wiele osób – szczególnie zatrudnionych na umowie o pracę – odczuwa finansowo wejście w drugi próg jako gwałtowny spadek dochodu netto, nawet jeśli formalnie wyższa stawka dotyczy tylko części dochodu.

Wspólne rozliczenie jako sposób na zmniejszenie podatku

W przypadku małżeństw, istnieje możliwość wspólnego rozliczenia podatku dochodowego, które może skutkować tym, że łączny dochód zostanie podzielony na pół, a tym samym uniknie się naliczenia stawki 32%.

Na przykład: jeśli jeden z małżonków osiąga dochód 180 000 zł, a drugi nie pracuje, wspólne rozliczenie oznacza, że każdy z nich „osiąga” 90 000 zł rocznego dochodu, a więc poniżej progu 120 000 zł. W efekcie cały dochód może być opodatkowany stawką 12%, co daje realną oszczędność.

To rozwiązanie nie przysługuje jednak każdemu – dotyczy tylko osób pozostających w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, które nie rozliczają się np. według podatku liniowego czy ryczałtu. Z tej preferencji nie mogą korzystać osoby samotne, ani partnerzy w związkach nieformalnych.

Drugi próg a świadczenia socjalne i zasiłki

Warto również pamiętać, że przekroczenie drugiego progu podatkowego może wpływać pośrednio na utratę prawa do niektórych świadczeń społecznych, dodatków socjalnych lub ulg. Przykładowo:

• Dochód powyżej określonego poziomu może wykluczyć możliwość skorzystania z ulgi na dziecko,
• Może spowodować utracenie dodatku osłonowego, energetycznego lub 500+ na pierwsze dziecko (przy przekroczeniu progu dochodowego w danym gospodarstwie),
• Może też obniżyć szansę na uzyskanie stypendium socjalnego lub świadczeń z pomocy społecznej.

Dla wielu osób drugi próg podatkowy nie oznacza więc wyłącznie wyższego podatku, ale także realne zmniejszenie dochodu rozporządzalnego, wynikające z utraty dodatkowych świadczeń czy ulg, które wcześniej przysługiwały.

Obowiązki płatników i podatników

Płatnik (np. pracodawca, ZUS, zleceniodawca) jest zobowiązany do prawidłowego naliczania i poboru zaliczek na PIT, ale tylko w granicach tego, co jest mu znane. Jeżeli podatnik uzyskuje dochody z różnych źródeł, to na nim ciąży obowiązek powiadomienia wszystkich płatników o możliwym przekroczeniu progu. W przeciwnym razie może się okazać, że wszyscy odprowadzają zaliczki według 12%, a na koniec roku urząd skarbowy żąda dopłaty podatku od 32% nadwyżki – nierzadko w kwocie kilku tysięcy złotych.

Dlatego tak ważne jest, by świadomie zarządzać własnym statusem podatkowym – szczególnie jeśli prowadzi się działalność gospodarczą, pracuje na kilku etatach lub dodatkowo inwestuje (np. w najem nieruchomości czy papiery wartościowe). Próg 120 000 zł wbrew pozorom wcale nie jest barierą nieosiągalną, zwłaszcza w dużych miastach czy wśród osób z wykształceniem technicznym, IT lub menedżerskim.

Sposoby na minimalizowanie skutków drugiego progu podatkowego

Przemyślana forma opodatkowania działalności gospodarczej

Dla osób prowadzących działalność gospodarczą, przekroczenie drugiego progu podatkowego często jest impulsem do rozważenia zmiany formy opodatkowania. Najczęściej wybierane alternatywy to:

• Podatek liniowy (19%) – to opcja opłacalna, jeśli podatnik generuje rocznie dochody przekraczające 120 000 zł i nie korzysta z ulg podatkowych (np. na dzieci, ulga rehabilitacyjna, odliczenia darowizn). Liniowy PIT gwarantuje stałą stawkę niezależnie od poziomu dochodów, co daje przewidywalność i stabilność obciążeń.
• Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych – wybierany najczęściej przez specjalistów świadczących usługi (np. IT, marketing, doradztwo), gdzie koszty uzyskania przychodu są relatywnie niskie, a stawki ryczałtu – od 8,5% do 15% – mogą być korzystniejsze niż progresywna skala.
• Karta podatkowa – obecnie już tylko dla osób, które korzystały z niej przed 2022 rokiem, ale dla niektórych grup zawodowych była to najbardziej przewidywalna i uproszczona forma rozliczenia.

Zanim jednak zdecydujesz się na zmianę formy opodatkowania, warto przeprowadzić szczegółową kalkulację, ponieważ m.in. ryczałt i liniowy PIT wykluczają wspólne rozliczenie z małżonkiem oraz utrudniają korzystanie z ulg, co w praktyce może zniwelować potencjalne oszczędności. Zmianę formy opodatkowania należy zgłosić do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu rozpoczęcia działalności lub do 20 lutego nowego roku – warto więc zaplanować to z wyprzedzeniem.

Optymalizacja podatkowa poprzez ulgi i odliczenia

Mimo że drugi próg podatkowy oznacza wyższą stawkę podatku dla części dochodu, nadal możliwe jest jego zmniejszenie dzięki różnym ulgom i odliczeniom, o ile podatnik rozlicza się według skali podatkowej (czyli nie przeszedł na liniowy PIT lub ryczałt). Najczęściej wykorzystywane możliwości to:

• Ulga na dzieci – pozwala na zmniejszenie podatku nawet o kilka tysięcy złotych rocznie, szczególnie w przypadku rodzin z trójką lub większą liczbą dzieci.
• Ulga rehabilitacyjna – dla osób niepełnosprawnych lub mających na utrzymaniu osoby niepełnosprawne, umożliwia odliczenie wielu wydatków, w tym kosztów leczenia, turnusów, dojazdów.
• Ulga termomodernizacyjna – dla właścicieli domów jednorodzinnych inwestujących w poprawę efektywności energetycznej.
• Ulgi na Internet, darowizny, IKZE, składki zdrowotne, odliczenia krwiodawstwa – to często pomijane, ale istotne możliwości obniżenia podstawy opodatkowania lub samego podatku.

Podatnik może również rozważyć przekazanie darowizny na cele charytatywne, kultu religijnego lub działalność pożytku publicznego, co pozwala na ich odliczenie od dochodu w rocznym PIT.

Strategiczne planowanie dochodu – przesunięcie przychodów i kosztów

Osoby prowadzące działalność gospodarczą lub mające wpływ na moment uzyskania przychodu, mogą również stosować strategiczne zarządzanie momentem generowania dochodów i kosztów. Celem takiego działania jest „pilnowanie”, by nie przekroczyć drugiego progu lub by przesunąć część dochodów na kolejny rok. Przykłady:

• Wystawianie faktury po Nowym Roku – jeśli realizacja usługi przypada na koniec grudnia, a faktura wystawiona zostanie w styczniu, dochód zostanie przesunięty na kolejny rok podatkowy.
• Zakupy inwestycyjne pod koniec roku – pozwalają na wygenerowanie wysokich kosztów i zmniejszenie dochodu rocznego.
• Amortyzacja środków trwałych – odpowiedni wybór metody amortyzacji (np. jednorazowa vs. liniowa) wpływa na wysokość kosztów i dochodu rocznego.

Te działania nie są nielegalne – o ile wynikają z realnej działalności i nie stanowią sztucznego generowania kosztów – mogą być częścią świadomego planowania podatkowego. Warto jednak pamiętać, że przepisy o cenach transferowych, unikanie opodatkowania i klauzula GAAR chronią system podatkowy przed sztucznymi operacjami mającymi na celu wyłącznie obniżenie zobowiązań podatkowych.

Inwestycje zamiast konsumpcji

Jednym ze sposobów na długofalową optymalizację podatkową jest zmiana podejścia do nadwyżek dochodu – zamiast zwiększania konsumpcji (np. zakupy dóbr luksusowych), warto rozważyć przesunięcie nadmiarowych dochodów w kierunku inwestycji, które:

• generują przyszłe koszty (np. szkolenia, zakup sprzętu),
• przynoszą korzyści podatkowe (np. IKZE),
• budują wartość w długim terminie (np. nieruchomości, akcje, obligacje).

Takie podejście jest bardziej zrównoważone i pozwala efektywnie zarządzać poziomem dochodu w czasie, a także uniezależnia podatnika od jednorocznych skoków podatkowych.

Doradztwo podatkowe i planowanie z wyprzedzeniem

Przy dochodach zbliżających się do progu 120 000 zł lub przekraczających go, dobrym rozwiązaniem jest stała współpraca z doradcą podatkowym. Dzięki analizie bieżących przychodów, kosztów i prognoz, możliwe jest:

• wczesne przygotowanie strategii podatkowej,
• uniknięcie przykrych niespodzianek w PIT rocznym,
• zoptymalizowanie formy zatrudnienia, podziału wynagrodzenia (np. na umowę o pracę + umowę o dzieło) lub udziałów w firmie.

Profesjonalna pomoc podatkowa pozwala także uniknąć błędów formalnych, które mogą skutkować karą skarbową lub utratą prawa do ulg. Przy wysokich dochodach nawet niewielka pomyłka może oznaczać stratę kilku tysięcy złotych – dlatego prewencja i analiza finansowa są kluczowe.

Drugi próg podatkowy, choć formalnie obejmuje jedynie dochody powyżej 120 000 zł, w praktyce wpływa na sposób zarządzania finansami przez coraz większą grupę podatników – nie tylko przedsiębiorców, ale też specjalistów, pracowników sektora IT, medycznego, menedżerów i właścicieli mieszkań na wynajem. Świadome podejście do planowania dochodu i podatków jest dziś nie tylko rozsądne, ale wręcz niezbędne.

FAQ drugi próg podatkowy – najczęstsze pytania

Od jakiej kwoty zaczyna się drugi próg podatkowy w 2025 roku?

W 2025 roku drugi próg podatkowy obowiązuje od dochodu przekraczającego 120 000 zł rocznie. Od nadwyżki ponad tę kwotę płaci się 32% podatku dochodowego.

Czy każdy, kto przekroczy drugi próg, płaci 32% podatku od całości?

Nie. Stawka 32% obowiązuje tylko dla dochodu ponad 120 000 zł. Dochód do tej kwoty opodatkowany jest stawką 12%.

Czy można uniknąć drugiego progu podatkowego?

Można próbować zoptymalizować podatki, m.in. przez rozłożenie dochodu, wspólne rozliczenie z małżonkiem lub wybór innej formy opodatkowania, np. ryczałtu lub podatku liniowego.

Czy pracodawca potrąca zaliczkę na 32% w trakcie roku?

Tak, jeśli przewiduje, że pracownik przekroczy próg 120 000 zł. Zaliczki są odpowiednio wyższe w drugim półroczu.

Czy osoba prowadząca działalność gospodarczą może wejść w drugi próg?

Tak, jeśli rozlicza się na zasadach ogólnych (skala podatkowa). Próg dotyczy łącznego dochodu, niezależnie od źródła przychodu.